Ik schreef een uitgebreid artikel over eerder met pensioen willen en kunnen naar aanleiding van een interview met een aantal vragen door Nu.nl Iedereen lijkt vroeg met pensioen te willen, maar hoe haalbaar is het?. Onderstaand artikel is een complete inleiding geworden tot het onderwerp ‘eerder stoppen met werken’. Ik bespreek een aantal ontwikkelingen die de wens en de noodzaak om voor je eigen pensioen te zorgen versterken. Ik beschrijf in hoeverre FIRE een manier is de behoefte om eerder met pensioen te gaan in te vullen, wat hier de eerste stappen voor kunnen zijn en wat hierbij van belang is om te doen of juist niet te doen. (2780 woorden, minuut of 11 leestijd)
‘Vroeger’ gingen sommige mensen eerder met pensioen via een VUT regeling of middels een afvloeiingsregeling. Of als ze hun zaken goed hadden geregeld, meestal als ze een succesvolle onderneming konden verkopen. Eerder met pensioen was verder niet echt iets voor mensen met een baan en een salaris.
Nu is dit anders. Er zijn ontwikkelingen die enerzijds mensen de mogelijkheid bieden om na te denken over eerder stoppen met werken. Anderzijds maken deze ontwikkelingen het voor meer mensen noodzakelijk na te denken over het zelf organiseren van pensioen.
FIRE (Financially Independent Retire Early) betekent het zelf zorgen voor de benodigde financiële middelen om eerder met pensioen te kunnen. FIRE is in opkomst en biedt steeds meer mensen principes, handvatten en ideeën hoe eerder stoppen met werken mogelijk te maken.
Veranderende rol overheid
Het is en wordt minder vanzelfsprekend dat in Nederland door de overheid en werkgevers wordt voorzien in een ruime pensioenvoorziening. Door vergrijzing liggen de AOW- en pensioenregelingen onder vuur. Onzekerheid hierover zorgt ervoor dat meer en ook jonge mensen nadenken over hun afhankelijkheid van de overheid en pensioenfondsen en of eventuele voorzieningen voor hun situatie wel gewenst of voldoende zijn.
En als je dan toch over je pensioen moet nadenken en als je toch voor een deel zelf verantwoordelijk wordt voor het financieren van je pensioen, dan is snel de stap gemaakt om de pensioendatum naar voren te schuiven.
Flexibele arbeidsrelaties
Mensen werken steeds vaker in flexibele arbeidsrelaties. Mensen kiezen er vaak voor om als freelancer te werken of hun eigen bedrijf te starten. De flexibilisering van de arbeidsmarkt komt ook bij werkgevers vandaan. Zij zijn op zoek naar goedkopere, flexibele krachten waar ze niet aan vastzitten.
Voor de groeiende groep flexwerkers en ZZP’ers wordt geen pensioen opgebouwd zoals voor werknemers wel het geval is. Deze groep zal zelf actie moeten ondernemen als een aanvulling op de AOW gewenst is.
Meerdere actieve en passieve inkomensstromen
Er ontstaan meer mogelijkheden om naast de vaste baan bij te verdienen met een bijbaantje of side hustle. Er is online veel mogelijk, het is leuk, het kan in verloren uurtjes. Niet alleen genereert het extra inkomen, vaak is het ook iets wat je leuk vindt en kun je er van leren. Je kunt ook naast een gewone baan ondernemer worden en hier je creativiteit of ondernemerschap in kwijt.
Mensen worden zich meer bewust van de mogelijkheden en de voordelen van het genereren van meerdere inkomensstromen en de mogelijkheden van min of meer passief inkomen. In de avonduren bloggen, vloggen of een webshop runnen, maar ook bijles geven of iets maken en verkopen, kunnen allemaal extra inkomen betekenen. Ook het investeren in en het verhuren van een of meerdere woningen is al lang niet meer alleen voor professionele investeerders.
Online beleggen goedkoper, toegankelijker, makkelijker
Beleggen is de afgelopen decennia veel makkelijker, toegankelijker en goedkoper geworden. Door automatisering en digitalisering zijn online budget brokers ontstaan. De grote financiële instellingen hebben online beleggingsplatformen ontwikkeld en bieden budget beleggingsrekeningen aan. De informatie die nodig is om te kunnen beleggen werd vroeger uit de krant gehaald en is nu in overvloed en continu online beschikbaar. Er zijn apps waarin je niet alleen je portefeuille kunt inzien, maar ook daadwerkelijk mee kunt handelen. Particuliere beleggers kunnen zo goed als realtime handelen tegen lage kosten.
Indextrackers
Een innovatie in de financiële markt is de indextracker oftewel een index volgend beleggingsfonds of index volgend Exchange Traded Fund (ETF). Waar veel mensen wantrouwend staan ten opzichte van ingewikkelde en dure beleggingsvormen, is de indextracker hier juist het antwoord op. Beleggen in index volgende fondsen is populair en een uitkomst gebleken voor mensen die wel het nut zien en willen profiteren van beleggen in de aandelenmarkt, maar die zelf niet de kennis of de wens hebben om actief te gaan beleggen. Ook beleggers die geen vertrouwen hebben in traditionele actief beheerde beleggingsfondsen of ze simpelweg te duur vinden, zoeken hun heil in passief beheerde indextrackers.
Vrijheid en onafhankelijkheid
De behoefte aan vrijheid en financiële onafhankelijkheid is niets nieuws maar wordt sterker en krijgt veel aandacht. Mensen kunnen online makkelijker dan ooit zien hoe het ook heel anders kan, hoe je je leven anders kunt inrichten en hoe je zelf kunt kiezen voor een levensstijl. Tiny houses, minimalisme, off grid leven, vanlife zijn onderwerpen en levensstijl elementen waarbij vrijheid en onafhankelijkheid erg belangrijk zijn. Door buiten je bubbel te onderzoeken, te reizen en mensen te ontmoeten, kun je leren wat vrijheid voor anderen betekent. Je kunt zien wat in andere landen of door andere groepen mensen belangrijk gevonden wordt. Je kunt op een andere manier kijken naar hoe het in jouw leven georganiseerd is of hoe jij dingen in jouw leven belangrijk lijkt te vinden. Je kunt ontdekken dat er alternatieven zijn voor een leven lang 40-urige werkweek, een ratrace of te weinig vakantiedagen.
Is eerder stoppen met werken mogelijk?
Voor sommige werknemers zijn er sowieso mogelijkheden om eerder te stoppen met werken en je pensioen naar voren te halen. Je spreidt dan je aanvullend pensioen uit over wat meer jaren. Je moet er wel rekening mee houden dat AOW niet eerder start.
Er is een vrij grote groep mensen in Nederland die op dit moment of de komende tijd met pensioen gaat die een woning bezit, de hypotheek volledig heeft afgelost en waarschijnlijk de waarde van de woning enorm heeft zien stijgen. Voor deze groep mensen is het interessant om te zien of je dit vermogen uit de stenen kunt halen. Hier zijn verschillende mogelijkheden voor.
Maar als je dit niet wilt of kunt en toch eerder met pensioen wilt, zul je een plan moeten bedenken om vermogen op te bouwen voor het zelf financieren van eerder stoppen met werken.
F.I.R.E. (Financially Independent Retire Early)?
FIRE, de FIRE lifestyle, ofwel de FIRE manier van denken en leven, is op dit moment een beetje een hype. Het is de afgelopen tien jaar enorm in populariteit gegroeid en werd sinds het jaar 2020 door Nederlandse media, nationale kranten en nationale televisie opgepikt nadat de aandacht voor FIRE in social media explodeerde.
FIRE kent, wat mij betreft, geen vastgelegde regels. FIRE betekent voor iedereen iets anders en ieder individu haalt er zijn eigen ideeën en inspiratie uit. Wat voor iedereen opgaat, zijn wat mij betreft de volgende drie elementen:
- De wens om minder afhankelijk (of volledig onafhankelijk) te worden van inkomen uit werk.
- De keuze voor een min of meer zuinige of bewuste levensstijl waardoor niet al het geld dat binnenkomt wordt uitgeven.
- De beslissing op een veilige eenvoudige manier geld te investeren om het voor de lange termijn te laten groeien.
Vrijheid te kiezen
Uiteindelijk ben je zelf verantwoordelijk voor je keuzes en beslissingen. Ook jij hebt keuzes. Je bent niet afhankelijk van wat anderen van je vinden of wat anderen doen. Keuzes hebben consequenties. Ergens niet voor kiezen is ook een keuze. En ook dan zijn er consequenties. Je kunt kiezen te streven naar financiële vrijheid. Je dient wel te bedenken wat voor jou de consequenties hiervan zijn. Met vrijheid komt verantwoordelijkheid.
Amerikaans
FIRE is van oorsprong een Amerikaans concept en in Amerika is zo’n beetje alles met betrekking tot werken, vakantiedagen en pensioenen anders geregeld. Er zijn andere belastingregels, pensioen wordt zoveel mogelijk zelf bij elkaar gespaard en wat betreft de kosten van levensonderhoud en medische zorg tijdens de werkende periode maar ook tijdens de pensioenperiode heb je het echt over een andere orde van grootte.
Nederland
De belangrijkste consequentie van hoe het in Nederland is geregeld is dat je veel minder geld hoeft te sparen om zelf een deel van je pensioen te kunnen bekostigen, juist als voor aanvullend pensioen door een werkgever en voor AOW door de overheid wordt gezorgd.
Welke eerste stappen zetten?
Bedenk eerst waarom je op dit moment denkt eerder te willen stoppen met werken. Dit voor jezelf helder hebben geeft direct richting aan de vervolgstappen.
Hoeveel heb je nodig
Maak inzichtelijk hoeveel vermogen je in totaal nodig hebt voor het overbruggen van de periode vanaf stoppen met geld verdienen tot de pensioenleeftijd. Houd er rekening mee dat je je echte pensioen, dus vanaf pensioenleeftijd, niet in gevaar brengt. Het kan zijn dat je alleen eerder met pensioen kunt als je mogelijke pensioengaten eerst hebt gedicht.
Wat wil jij
Bedenk of je echt volledig wil stoppen met werken of bijvoorbeeld gewoon een stuk minder. En of dit de volledige periode is tot pensioenleeftijd of meer een tussenpensioen, of iedere paar jaar een tussenpensioen, of een andere variant. Er is erg veel mogelijk als je zelf flexibel bent en als je voor jezelf een groot genoege pot hebt opgebouwd om je niet werkende leven te bekostigen vanuit passief inkomen.
Kies je levensstijl
Het helpt als je al kunt bedenken waar je wilt leven en hoe je levensstijl er uit ziet vanaf het moment dat je stopt met werken. Wil je tien jaar tot je pensioen op een zeilboot de wereld rond, of in een hutje in Afrika, of een boerderijtje in Drenthe, of ieder jaar overwinteren in Spanje of Portugal. Dit heeft veel invloed op je inschatting van hoeveel vermogen of passief inkomen je nodig hebt.
Als je binnen Nederland of zelfs daarbuiten kunt verhuizen naar een kleinere woning op een veel goedkopere plek dan heeft dat niet alleen impact op je woonlasten maar ook op alle overige kosten van levensonderhoud.
Vervolgens kun je naar je huidige levensstijl en je uitgavenpatroon kijken. Waar geef je je geld aan uit, hoeveel geef je er aan uit en is het dit waard? Leer bewust geld uit te geven. Bedenk wat voor jou genoeg betekent. Genoeg is meestal het omgekeerde van altijd meer, groter, nieuwer en duurder.
Bedenk waar je op kunt besparen. Geef niet al het geld uit dat binnenkomt. Als je binnen Nederland of zelfs daarbuiten kunt verhuizen naar een kleinere woning op een goedkopere plek dan heeft dat niet alleen impact op je woonlasten, maar ook op alle overige kosten van levensonderhoud.
Flexibiliteit
Ik denk dat een flexibele insteek sowieso het beste is. De toekomst is niet te voorspellen en ook lastig te plannen. Je wilt gewoon je uiterste best doen om zo lang mogelijk niet al je geld uit te geven dat er binnenkomt en door dit te sparen en beleggen een mooi geïnvesteerd vermogen op te bouwen.
Als je tijdens je werkende leven voldoende overhoudt om te sparen en beleggen en het zit mee dan kun je misschien nog een jaartje eerder stoppen met werken. Als het allemaal tegenzit in de wereldwijde economie en op aandelenmarkten, of er zijn wendingen in je leven die je gewoon wat meer geld kosten dan zul je pas wat later kunnen stoppen met werken of je budget wordt lager en je past je levensstijl daar op aan.
Wat zijn valkuilen, do’s en don’ts?
- Bedenk eerst waarom je dit wilt en wat je eigenlijk wilt? Hoe ziet je droom er uit?
- Weet en begrijp waar je geld naartoe gaat; als je niet weet waar je geld naartoe gaat, zul je nooit voldoende geld overhouden om te sparen voor eerder stoppen met werken.
- Maak doelen en plannen realistisch voor jouw persoonlijke situatie; eerder stoppen met werken betekent voor de meeste mensen stoppen met werken rond de 50 tot 55 jarige leeftijd in plaats van de pensioenleeftijd van 67. Als een paar jaar eerder voor jou voldoende is dan is dat dus gewoon goed. Als jij binnen een paar jaar of ver voor je veertigste wilt stoppen met werken adviseer ik je nog een stapje terug te doen en te bedenken waarom je dit wilt en wat je eigenlijk wilt, en dan te kijken of je doelen haalbaar zijn en je plannen realistisch.
- Bespaar en spaar evenredig met je inkomen; iets sparen is beter dan niets, een percentage van je besteedbaar inkomen sparen is beter dan een vast bedrag, als je salaris stijgt, kun je je bespaarpotentieel en spaarpercentage vergroten.
- Weet wat geleend geld je kost; los dure schulden/leningen eerst en zo snel mogelijk volledig af.
- Spaar allereerst voor een noodfonds; bouw jouw persoonlijke noodfonds op ter bescherming tegen onverwachte financiële tegenvallers.
- Spaar voor voldoende buffers, voor andere belangrijke zaken, dit maakt je financieel veerkrachtiger.
- Spaar vervolgens voor passief inkomen, investeer of beleg zodat je financieel onafhankelijker wordt van je salaris.
- Voorkom levensstijlinflatie, upgrade je levensstijl niet ten koste van sparen.
- Bekijk met regelmaat je levensstijl en uitgaven; herzie je uitgaven, budgetten en bestedingspatroon, blijf leren, leer bewuster geld uitgeven, vergroot besparingen.
- Laat je vermogen groeien; vergroot je inkomen zodat je meer overhoudt, beleg geld dat je niet nodig hebt voor je uitgaven, noodfonds en buffers in goedkope, eenvoudige indextrackers. Bouw een eenvoudige, goedkope en veilige portefeuille van indextrackers op, profiteer van lange termijn groei van de wereldeconomie en aandelenmarkt.
- Raak geen geld kwijt; bescherm jezelf en bescherm je vermogen, luister naar je eigen gevoel van risicotolerantie, -bereidheid, of -aversie, investeer niet in dingen die je niet begrijpt, neem geen onnodig risico.
- Heb geduld, neem de tijd en besteed tijd, energie en aandacht aan het opbouwen van je vroeger-met-pensioen-pot; er is geen sluiproute zonder hoge risico’s op het verlies van vermogen, er bestaat geen gratis geld of snel rijk worden methode.
Is ‘eerder stoppen met werken’ voor iedereen mogelijk?
Is FIRE alleen iets voor een bepaalde bubbel zoals vaak in media wordt genoemd? Is FIRE een typische hoogopgeleide mannen met witte-boorden-banen ding? Nee.
Ik vind het lastig om een algemene vraag over ‘eerder stoppen met werken’, ‘meer financiële vrijheid’ en ‘iedereen’ te beantwoorden met ja of nee. Nee natuurlijk niet voor ‘iedereen’, er bevinden zich mensen in een situatie die ze zelf niet kunnen veranderen en waarvandaan vrijheid in welke vorm dan ook nooit bereikt kan worden. Maar dat is niet de strekking van de vraag.
Onderschat niemand, zeker jezelf niet
Een dergelijke vraag is ook lastig te beantwoorden omdat je dus eigenlijk voor anderen denkt te kunnen bedenken of zij in staat zijn in hun situatie financieel vrijer te worden. Je zult wat je ook zegt mensen tegenkomen die het tegendeel bewijzen. Als jij denkt dat mensen zich niet uit een financieel kwetsbare situatie kunnen werken, omdat jij denkt dat ze geen gezond stel hersenen hebben of niet aan het arbeidsproces deelnemen of een achterstand hebben door schuld of in aanraking zijn geweest met justitie, onderschat je sowieso het individu, of jezelf.
Ja
Dus ja, ik ben geneigd te zeggen dat bijna iedereen in Nederland die op welke manier dan ook inkomen geniet, vanuit zijn of haar ongewenste financieel niet-vrije situatie stappen kan maken richting meer financiële vrijheid.
Het kan echt anders
Ik heb de afgelopen twintig jaar veel mensen ontmoet die op een gegeven moment in hun leven gestopt zijn met werken en op een mooie plek op aarde waar de kosten van levensonderhoud laag zijn zijn neergestreken en daar van de opbrengsten van hun gespaarde vermogen kunnen leven. Deze mensen waren mijn inspiratiebron en van deze mensen leerde ik al vroeg dat het ook anders kan, dat je ook zelf kunt zorgen voor F*ck You Money (FYM) en dat je daarvan prachtige dingen kunt doen en vrij kunt zijn. Deze mensen waren zonder uitzondering juist heel normale mensen, met normale beroepen, met gemiddelde inkomens, met normale dromen en niet extreem bijzondere wensen. Ik heb het over zowel mannen als vrouwen, zowel jong als wat ouder, over onderwijzers, truckchauffeurs, timmermannen, metaalbewerkers, zorgmedewerkers en ondernemers.
Hetgeen de verschillende mensen gemeen hadden, was hun vrije geest, hun flexibele houding en het inzicht dat hun leven niet draait om meer spullen verzamelen maar om gewoon lekker en zonder stress te kunnen leven en mooie ervaringen opdoen.
Eerder stoppen met werken versus snel rijk worden
Het voor sommigen schijnbaar aan FIRE gerelateerde onderwerp snel rijk worden en op zeer jonge leeftijd zeggen te willen stoppen met werken trekt een groeiende groep mensen aan die hierop inspringen en voornamelijk zelf snel rijk willen worden. Er is geen duidelijke regelgeving voor en controle op deze nieuwe zelfbenoemde financiële experts. De risicovolle strategieën om snel rijk te worden hebben weinig te maken met de ideeën van de grondleggers van FIRE. Deze boefjes zijn met hun dure zonnebrillen, afgetrainde lichamen en glanzende bolides (Lamborghini’s gehuurd voor de fotoshoot?) een doorn in het oog van de meeste mensen die al langer bezig zijn met een bewuste levensstijl en gematigd uitgavenpatroon.
Belegger: DYOR
Het is de verantwoordelijkheid van ieder individu zijn of haar eigen onderzoek te doen (DYOR: Do Your Own Research). Van slimme snelle manieren om geld te verdienen wordt meestal vooral de betreffende influencer rijker. Dit is met name een probleem als niet duidelijk is dat de influencer totaal niet objectief is, zelfs geen ervaring heeft en vooral een product, dienst of lidmaatschap probeert te verkopen waar hij of zij zelf financieel beter van wordt.
Er zijn natuurlijk en gelukkig ook bloggers, influencers en schrijvers die juist veel inspiratie bieden of leer ervaringen delen en hier niet direct, niet onterecht of helemaal geen geld aan verdienen maar wees op je hoede. Wees op je hoede, DYOR, blijf nieuwsgierig, blijf leren.
Meer inspiratie en informatie
Ik heb vorig jaar een boek geschreven Van F*ck You Money tot FIRE waarmee ik mensen wil inspireren en informeren. Inspireren door te laten zien dat het ook anders kan. Informeren door te laten zien hoe jij het voor jezelf anders kan regelen. Ik bied ondersteunend materiaal via mijn website aan en dit is door iedereen gratis te gebruiken. Bekijk voor jezelf wat je interessant en bruikbaar vindt. Ik geloof hiermee Nederlandse en Belgische FIRE-starters en mensen met de wens eerder te stoppen met werken op weg te helpen.
Vind meer informatie over mijn verhaal hier.
Mijn boek Van F*ck You Money tot FIRE is als e-book en paperback beschikbaar via online winkels zoals Bol, Kobo, Apple, Amazon, etc. Lees meer op het boek.
Het papieren boek is het voordeligst te verkrijgen via booxstore.nl/winkel/van-fck-you-money-tot-fire-merijn-heijnen/
Links naar (social) media en online winkels: linktr.ee/fymfire
Ik heb over mijn verhaal en FIRE verteld voor een Nederlands televisieprogramma en hier een video van gemaakt. Je kunt deze video zien via: interview-merijn-heijnen-over-vroegpensioen-en-fire/
Voor specifieke vragen of opmerkingen kun je me een bericht sturen of connect via facebook.com/groups/firenld
Veel succes en plezier, Merijn Heijnen
Koop bij Bol.com
